Bebek yoğun bakım, anne ve hastane üçgeninde doğru nedir, biz neredeyiz? Bebeklerin doğum haftası ne kadar erken olursa yoğun bakım ihtiyaçları o kadar artıyor. Doğum kilosundan daha çok doğum haftasının önemli olduğu bu durumda aslında 35 haftada doğan 3000 gram bir bebeğe göre 30 haftada doğan 2500 gram bir bebeğin yoğun bakım olasılığı elbette daha düşüktür. Ne kadar sağlıklı olarak 38 hafta ötesine taşınabilecek şekilde anne karnında kalırlarsa, akciğer olgunlaşmaları o kadar iyi oluyor. Bunun dışında bebekler gününü tamamen doldurmuş olsa bile akciğer sıvısını atmakta zorluk çekebiliyorlar ve 39. hafta kabul edilen ideal doğum zamanında bile bu olasılık %2 civarında  gerçekleşebiliyor. Anne karnında fazlaca kalıp 40-41 haftayı aşan bebeklerde de amnios sıvısı azlığı, plasental kan akımı yetersizliği ya da mekonyum aspirasyonu gibi nedenlerle yoğun bakım gerekebiliyor. Doğum öncesi, doğum sırası ya da hemen sonrası gelişebilecek enfeksiyonlar, kan uyuşmazlığı ya da subgrup uyuşmazlığı nedeniyle ağır kansızlık ve bilirubin yüksekliği(sarılık), beslenememe nedeniyle kan şekerinin yükseltilememesi , vücut ısısının ideal düzeyde sağlanamaması (hipotermi), morarma gibi pek çok durumda bebek yoğun bakım, bize bebeğimiz için çok emniyetli bir ortam sağlayacaktır.  Bebeğin tüm gebelikte izlemini yapan biz kadın-doğum hekimlerini bu konu çok yakından ilgilendiriyor. Hem anne, hem de bebeğin en ideal bakımı almasının yanısıra, doğru bilgilendirilip, endişe ve kaygı halinin sınırlanması gerektiğini düşünüyorum. Yoğun bakım gerekçesi her ne ise bütün açıklığı ile aileler ile paylaşılmalı ve bütünüyle hakları olan doğru bilgilenme ve günün belli saatlerinde bu bilgilendirilme güncellenmelidir. Bebeğin bakımı sırasında aile ile karşılıklı destek ve işbirliğinin sağlanması, ailenin de içinde olduğu tüm ekibin işini çok rahatlatacaktır. Burada çok hassas olduğunu düşündüğüm bir noktayı sizlerle paylaşmak istiyorum. Eğer ağır bir enfeksiyon varlığı ya da tehdidi söz konusu değilse, anne ve babanın uygun koşullarda bebeği görmesi ve mümkünse teması sağlanmalıdır. Bu bir gereklilik ve haktır. Bir çok kurum kendine ait gerekçelerle tamamen haklı haklı, kısmen haklı ya da tamamen haksız sınırlamalar getirebiliyor. Sadece akciğer sıvısını atmak için zamana ihtiyacı olan, solunum sorunu ile küvözde solunum desteği alan, kan şekeri, vücut ısısı normalleştirilmeye çalışılan ya da normal bilirubin düzeylerine ulaşmak için uğraşılan bebeklerde anne ve babanın bebeği görmesinde ne sakınca olabilir? Enfeksiyon riski olan bebekler ya da enfeksiyon nedeniyle tedavi görenler için elbette takip eden yoğun bakım ekibi bebeğe özel kararı verecek ve aile ile bunu adil biçimde paylaşacaklardır. Ancak bunun dışında gerekli şartların sağlanıp bu özel bağın tedaviye vereceği büyük desteğin bir an önce yapılanması gerekir. Zira anneler bu arada anne sütünün başlaması, artması için hastane odasında yanlarında bebekleri yok iken ve çoğunlukla bebeklerini almadan evlerine yalnız taburcu olarak mücadele etmektedir. Evlerinde günlük duşlarını alıp hastaneye tırnakları kesilmiş olarak başvuran anne-baba, elleri batikon ve fırça ile dirseklerine kadar yıkanmış biçimde, tek kullanımlık uzun ameliyathane önlükleri, maske, bone ve ayaklarında galoşlar ile yoğun bakıma girebilirler. Hastanelerde yoğun bakıma ayrılan alanın genişliği, bölümlendirmesi, personel sayısı, bebek muayene saatleri, özel ve acil uygulama saatleri ve nöbet değişimi gibi yoğun zamanlar dışında özel ya da devlet kurumu olsun bir çok kurum bu özel hizmeti sağlamaktadır.Bu konuda katı biçimde yoğunbakıma hiçbir şekilde, üstelik tıbbi olarak çok da mümkün iken  anne ve babayı almayan ve günlerce bu teması engelleyen kurumların bu tutumunu yeniden gözden geçirmeleri gerekiyor. Zira anne ile yenidoğan bir bebeğin temasını engellemek sizce de biraz sert ve acımasız olmaz mı? Kendi adıma bu uygulamayı yapan kurumlarla işbirliği yapmamayı ve gaddarlık olarak nitelediğim bu tavra ortak olmamayı tercih ediyorum.  Toplum olarak en çok ihtiyaç duyduğumuz empati değil midir? Anne sütünün ne kadar önemli olduğunu bu kadar vurgularken, anne-bebek ilişkisinin bu noktanın temeli olduğunu neden atlıyoruz? Bir annenin yeni dünyaya getirdiği yavrusuna dokunmasında ne gibi bir sakınca olabilir? Bu konuda biraz düşünmeye ne dersiniz?  Çok sevgilerimle...

Kısırlık terimini hiç sevmediğim için izninizle tıbbi adı olan infertiliteyi kullanacağım. Bir yıl boyunca çocuk sahibi olamayan çiftleri tetkik ettiğimizde bu çiftlerden %10-12 sinde bir sorun bulamayabiliriz. Bu çiftlerin tanısını‘’açıklanamayan infertilite’’ olarak tanımlıyoruz. Burada söylenmesi gereken en önemli nokta, bir sorun olmadığı değil, elimizdeki imkanların bu çiftlere ait nedeni bulamamasıdır. İlaçlı rahim filmi ile rahim içi doku ve tüplerin değerlendirilmesi, dört boyutlu ultrasonografi ile rahim içi dokunun haritalandırılması, spermiogram ve kadının yumurtalık rezervinin değerlendirmesi yapıldığında %85-90’ a yakın oranda sorunu tesbit etmiş oluyoruz. Ancak sperm ve yumurtadaki detay anormallikler, döllenme yeteneğini azaltabileceği gibi sağlıklı embriyo elde edilmesi bazen genetik ve edinsel pek çok faktörden etkilenebiliyor. Tüplerin ya da rahim içi dokunun anatomik olarak normal görünmesi mükemmel işlevsellik anlamına gelmiyor. Net nedeni saptayamadığımız bu grupta siklus başına (ay başına) düşen doğal yolla gebelik oranı %3-5 te kalıyor. Bu oran ilk bir yılında uğraşan, 35 yaş altında olan ve tamamen sorunsuz görünen çiftlerde %15-20 civarında… Yani aslında açıklanmayan infertilitede çiftlerin az da olsa doğal gebelik şansı devam ediyor. Ancak bu kolay şansa ulaşacak çiftleri belirlemek mümkün olamadığından zaman aleyhimize işleyebiliyor, bu nedenle bir yılın bitiminde tedavi programına alıyoruz. Bu durumda belki biraz başka bir noktada dertleşebiliriz. İnfertilitenin kadına ya da erkeğe ait nedenlerini bulup uğraşmaya başladığımız çoğu çiftte ‘’ondan kaynaklanıyor’’ söylemi her zaman olmasa da yüz ifadesini görüyorum. Hatta bazen tavır ve hareketler de biraz negatif olabiliyor. ‘’Biz’’ çift olduğumuzda artık sorunlarımız ortaktır ve beraber göğüslemeliyiz. Açıklanamayan infertilitede sorun saptayamadığımız için ‘’suçlu’’ bulamadığımızda bazen çiftin yüzünde buna ait şaşkınlık, bazen kendi şahıslarına ilişkin bir rahatlama, bazen huzursuzluk görüyorum.. Açıklayamadığımız problem; tıbbın imkan verdiği testlerle ulaşamadığımız problem demektir. O zaman da tedaviyi bu gerçekle bütünleyerek, ve detaylara yoğunlaşarak devam ettiririz. Aşılama başarısı bu çiftlerde deneme başına %10-15 civarında kaldığı için 35 yaş altı kadında 2-3 siklus denenebilir, ancak sonrasında aşılama tedavisine devam etmek anlamlı görünmüyor. 2-3 aşılama başarısız olmuşsa, kadın 37 yaş üzerinde ise ve 2 yıldan daha uzun infertilite süresi varsa doğrudan tüp bebek uygulamalarına geçmek daha mantıklı görünüyor

Bebek yoğun bakım, anne ve hastane üçgeninde doğru nedir, biz neredeyiz? Bebeklerin doğum haftası ne kadar erken olursa yoğun bakım ihtiyaçları o kadar artıyor. Doğum kilosundan daha çok doğum haftasının önemli olduğu bu durumda aslında 35 haftada doğan 3000 gram bir bebeğe 30 haftada doğan 2500 gram bir bebeğin yoğun bakım olasılığı elbette daha düşüktür. Ne kadar sağlıklı biçimde 38 hafta ötesine taşınabilecek şekilde anne karnında kalırlarsa akciğer olgunlaşmaları o kadar iyi oluyor. Bunun dışında bebekler gününü tamamen doldurmuş olsa bile akciğer sıvısını atmakta zorluk çekebiliyorlar ve 39. hafta kabul edilen ideal doğum zamanında bile bu olasılık %2 civarında  gerçekleşebiliyor. Anne karnında fazlaca kalıp 40-41 haftayı aşan bebeklerde de amnios sıvısı azlığı, plasental kan akımı yetersizliği ya da mekonyum aspirasyonu gibi nedenlerle yoğun bakım gerekebiliyor. Doğum öncesi, doğum sırası ya da hemen sonrası gelişebilecek enfeksiyonlar, kan uyuşmazlığı ya da subgrup uyuşmazlığı nedeniyle ağır kansızlık ve bilirubin yüksekliği(sarılık), beslenememe nedeniyle kan şekerinin yükseltilememesi (hipotermi), vücut ısısının ideal düzeyde sağlanamaması (hipotermi), morarma gibi pek çok durumda bebek yoğun bakım bize bebeğimiz için çok emniyetli bir ortam sağlayacaktır. Bebeğin tüm gebelikte izlemini yapan biz kadın-doğum hekimlerini bu konu çok yakından ilgilendiriyor. Hem anne, hem de bebeğin en ideal bakımı alması yanısıra, doğru bilgilendirilip, endişe ve kaygı halinin sınırlanması gerektiğini düşünüyorum. Yoğun bakım gerekçesi her ne ise bütün açıklığı ile aileler ile paylaşılmalı ve bütünüyle hakları olan doğru bilgilenme ve günün belli saatlerinde bu bilgilendirilme güncellenmelidir. Bebeğin bakımı sırasında aile ile karşılıklı destek ve işbirliğinin sağlanması ailenin de içinde olduğu tüm ekibin işini çok rahatlatacaktır. Burada çok hassas olduğunu düşündüğüm bir noktayı sizlerle paylaşmak istiyorum. Eğer ağır bir enfeksiyon varlığı ya da tehdidi söz konusu değilse, anne ve babanın uygun koşullarda bebeği görmesi ve mümkünse teması sağlanmalıdır. Bu bir gereklilik ve haktır. Bir çok kurum kendine ait gerekçelerle tamamen haklı haklı, kısmen haklı ya da tamamen haksız sınırlamalar getirebiliyor. Sadece akciğer sıvısını atmak için zamana ihtiyacı olan, solunum sorunu ile küvözde solunum desteği alan, kan şekeri, vücut ısısı normalleştirilmeye çalışılan ya da normal bilirubin düzeylerine ulaşmak için uğraşılan bebeklerde anne ve babanın bebeği görmesinde ne sakınca olabilir? Enfeksiyon riski olan bebekler ya da enfeksiyon nedeniyle tedavi görenler için elbette takip eden yoğun bakım ekibi bebeğe özel kararı verecek ve aile ile bunu adil biçimde paylaşacaklardır. Ancak bunun dışında gerekli şartların sağlanıp bu özel bağın tedaviye vereceği büyük desteğin bir an önce yapılanması gerekir. Zira anneler bu arada anne sütünün başlaması, artması için hastane odasında yanlarında bebekleri yok iken ve çoğunlukla bebeklerini almadan evlerine yalnız taburcu olarak mücadele etmektedir. Evlerinde günlük duşlarını alıp hastaneye tırnakları kesilmiş olarak başvuran anne-baba, elleri batikon ve fırça ile dirseklerine kadar yıkanmış biçimde, tek kullanımlık uzun ameliyathane önlükleri, maske, bone ve ayaklarında galoşlar ile yoğun bakıma girebilirler. Hastanelerde yoğun bakıma ayrılan alanın genişliği, bölümlendirmesi, personel sayısı, bebek muayene saatleri, özel ve acil uygulama saatleri ve nöbet değişimi gibi yoğun zamanlar dışında özel ya da devlet kurumu olsun bir çok kurum bu özel hizmeti sağlamaktadır. Bu konuda katı biçimde yoğunbakıma hiçbir şekilde, üstelik tıbbi olarak çok da mümkün iken  anne ve babayı almayan ve günlerce bu teması engelleyen kurumların bu tutumunu yeniden gözden geçirmeleri gerekiyor. Zira anne ile yenidoğan bir bebeğin temasını engellemek sizce de biraz sert ve acımasız olmaz mı?? Kendi adıma bu uygulamayı yapan kurumlarla işbirliği yapmamayı ve gaddarlık olarak nitelediğim bu tavra ortak olmamayı tercih ediyorum. Toplum olarak en çok ihtiyaç duyduğumuz empati değil midir? Anne sütünün ne kadar önemli olduğunu bu kadar vurgularken, anne-bebek ilişkisinin bu noktanın temeli olduğunu neden atlıyoruz? Bir annenin yeni dünyaya getirdiği yavrusuna dokunmasında ne gibi bir sakınca olabilir? Bu konuda biraz düşünmeye ne dersiniz? Çok sevgilerimle...

Özel sektörde, aynı hastanede tam olarak 18 seneyi devirerek İstanbul’daki çok az meslektaşımın yaşadığı bir tecrübeye sahip olmalıyım. Hastanemi çok sevdiğimi bilenler çoktur, ancak  bir şekilde statükoyu korumak da sabır işidir elbete... Bana aynı kurumda çeşitli katları dolaşarak 4. ofisimde geçirdiğim 18 yılın az sayılabilecek dezavantajı olsa da çokça avantajı olmuştur. Bunların en güzeli hastalarımla beraber büyümek ve nedereyse çocuklarımızı da aynı zamanlarda doğurduğumuz dostlarla beraber çocuk büyütmek olmuştur sanırım… Şimdi Şifa’da doğurttuğum çocuklar türlü çeşitli yaşlarda beni ziyarete gelince bir yanım çok mutlu olurken bir yanım nasıl hızla büyüdüklerini algılayamıyor.Kızlarımın büyük bir kısmı yavaş yavaş hastam olmaya başladı. Adet ağrıları, adet düzensizlikleri, akıntıları, onları çok sinirlendiren tüylenmeleri ve sivilceleri, adet öncesi gerginlikleri, kontrol edemedikleri kilo alımları, zayıflık sorunları gibi çok çeşitli nedenlerle geliyorlar. Bazen de meme büyüklüklerini beğenmiyor, meme asimetrisinden hoşlanmıyor, genital bölgelerinin şekillerini sorguluyorlar ve bunları karşılıklı değerlendirip konuşuyoruz. Onların sorun olarak algıladıklar her ayrıntıyı çok ciddiye alıp değerlendiriyorum ve doğrudan kendileri ile konuşmayı tercih ediyorum. Kızlarımı büyük çoğunluğu onların adına annelerinin konuşmasından hoşlanmıyor, sözlerinin kesilmesini istemiyor ve ciddiye alınmayı çok önemsiyorlar. Ancak annelerinin yanında olmasından çok memnunlar, çünkü bir tarafları ile çok çocuklar… Ciddiye alınmayı bekleyen tarafları ile kendi gözlerinde o kadar büyükler ki, onlarla sohbete bayılıyorum…Ergen muayenesi erişkin muayenesinden oldukça farklı aslında…Doktor-hasta ilişkisi ile doktor- çocuk ilişkisi karışımı, çoğu güven ve sevgi temeli olan, daha az tıbbi görünen, elbette aslında çok da tıbbi bir şey… Kızım büyüdükçe hakim olmaya başladığım ve onları uyumlamaya çalıştığım genç olma gerçeği kolayca ilişkiye hakim oluyor. Zira erişkin görmeye alışmış biz naçizane kadın doğum hekimleri, bazen onları gereksiz yere fazla çocuk bulabiliyoruz.  Onlara cinseliği, kendilerini tehlikeli yaklaşımlardan nasıl koruyacaklarını, bedenlerinin kendilerine ait olduğu ve izin vermeden kimsenin dokunamayacağı gerçeğini hepimizin öğretmesi gerekiyor. Tam da bunun için çocuklarımızla doğru, dürüst, ciddi, samimi, biraz kararlı ve otoriter, çokça destek olarak herşeyi paylaşmamız gerekiyor. Türkiye’de kadın olmak gerçeğinin farkında olmak ve kendilerini korumayı öğrenmek önce bizlerin desteği ile başlıyor. Rahim ağzı kanseri için aşılanmaları gerektiğini ve bu virüsün bulaşa yollarını anlatmak, onları erişkin ciddiyeti ile işbirliğine davet etmek anlamına geliyor. Hiçbir paylaşım olmaksızın neden aşılandıklarının farkına varmadan aşı yapmanın onlara haksızlık olduğunu düşünüyorum. Çoğu çocuk yanı ile ilk anlattığımda aşıdan korkuyor, sonra hemen genç kıza bürünüp mantığını algılamaya çalışarak soru soruyorlar, neden-sonuç bağlantıların öğrenmeye çalışıyorlar, riskleri ve uzun vadeli sonuçları bile sorguluyorlar. İtiraf ediyorum ki, çok sevdiğim işimin artık en güzel ayrıntıları arasında yerlerini çoktan aldılar bütün masumiyetleri ile…Kızlarımı; bilgiye, ilgiye, samimiyete, iletişime açık, duyarlı ve çok saygılı buluyorum… Hakettikleri değeri hayatlarının her noktasında bulmalarını bütün kalbimle diliyorum…Sağlıklı hep yanlarında olmak dileği ve çok sevgilerimle…

Gebelik sırasında ağrı ya da kanama ile başvuran ya da sadece rutin kontrole gelen hastada saptadığımız gebelik kayıpları en zorlu sınavlarımızdan aslında… Hasta başında bir yandan tanıdan emin olmak için dikkatle işimi yapmak ve hemen sonrasında da bunu hastamla nasıl paylaşacağıma karar vermek mesleğimde beni en çok zorlayan süreçlerden… Artık gebeliğinin devam etmeyeceğini ve haftası ne olursa olsun kurulan onlarca hayalin o anda son bulduğunu kadına söylemenin kolay bir yolu asla olmuyor.Bu bir yas dönemi ve o an bu dönemin başlangıç noktası… İşin en zor kısmı düşük yapıyor olduğunu ya da artık bebeğin kalp atımının olmadığını söylediğimde kadının ilk şoku algılayıp anlamaya çalışması oluyor. Sonrasında da çoğunlukla tanıyı reddetmek veya aslında bu durumun geçici olduğuna inanmak istiyor. Ardından kabul etme mücadelesi başlıyor.Hepimizin zorluklarla mücadele etme biçiminin farklı olduğunu akılda tutarak bu dönemi herkesin farkı yaşadığını tahmin edebilirsiniz. Önce nedeni merak eden, kendini, eşini, zorlukları olan işini, doktorunu, ailesini ve hatta Tanrı’yı suçlayan kadın, bir süre sonra yası kabullenip sessizliğe bürünüyor. Bundan sonrası tamamen kendi iç dünyasının zenginliği, yası depresyona dönüştürmeden başedebilme yetisi ve elbette destekle mümkün…Gebelik kayıplarının doğanın seçimi olduğunu ve aslında kaybettiğimiz gebeliklerin büyük çoğunluğunun yaşamla bir şekilde bağdaşmadığını ve aslında gebeliğin hangi haftasında kaybedilmişse yaşama gücünün o noktaya kadar olduğunu algılamanız gerekiyor. Hayatta yaşadığımız bu zorluk yaşayabileceğimiz en büyük zorluk olmayacaktır. Burada elbette küçük gebelik haftalarından bahsediyoruz. Gebeliğin sonuna doğru yaşadığımız kayıplar tamamen başka bir değerlendirme gerektirir. İlk 12 haftadaki kayıpların büyük çoğunluğu engellenebilir değildir. Çok azında kaybın nedeni tedavi edilebilir bir durumdur ve tekrar yaşanmaması için önem alınır. Ancak kayıpların %50-60’ı yaşamla bağdaşmayan kromozom anomalileri ve tek gen hastalıklarıdır. Günün sonunda gebelik kaybının haftası, sayısı, muayene bulgularınız ve kendinize özel tıbbi hikayeniz ile beraber yapılması gereken tetkiklerle beraber karşılıklı konuşup çözüme ulaşmak gerekiyor. Aklı selim ve mantıkla konuşabilmek için de öncelikle yas sürecini doğru atlatmanız gerekiyor. ‘’Düşük yapmak’’ cümlesini çok sayıda kadının yaşamının bir döneminde kurduğunu, bu zor yolu yürüdüğünü, yas tutma hakkınız olduğunu, ancak bu zor durumdan en kısa sürede kurtulmak için önce iyi olmayı istemek gerektiğini unutmayın. Başkalarını suçlamayın ve kendinizi suçlu hissetmekten vazgeçin. Değişen yaşla beraber %15 den %50 ye artan düşük riskinin olduğunu ve bu konuda yalnız olmadığınızı bilmek çaresizlik hissinizin azalmasına yardımcı olabilir. İnanın bana yalnız değilsiniz ve dünyanın sonu gelmedi. 3 defa ardı ardına düşük yapan kadınların bile hiç tedavi almadan %70 ihtimalle sağlıklı bebek doğurduğunu unutmamanız gerekiyor. Siz öncelikle kendinizi iyi hissedebileceğiniz her ne varsa ailenizle, eşinizle, iş arkadaşlarınızla ve bizimle paylaşın, gerekirse profesyonel destek alın. Acıyı yaşarken kimi yalnız kalıp mücadele eder, kimi acısını paylaşarak azaltır. Seçim sizin… Ben acımı paylaşarak azaltmayı tercih edenlerdenim, o yüzden hastalarımın elini tutmayı sürdürmek ve yalnız olmadığını anlamalarını sağlamak tarafındayım. Güzel günleri sağlıkla, beraber görebilmek ümidi ile…

Bugün doktor olarak başlamayacağız sohbete ancak biliyoruz ki, çocuk sahibi olmanın hayatımı etkilerken mesleğimi nasıl etkilediğine döneceğiz. Öncelikle Derin’in hayatımıza doğuverdiği zamanlara dönelim. Uzman oluşumun hemen arkasından Kadıköy Şifa Hastanesi'ne başlamış ve zaten var olan nişanlı halimden 3 ay içinde evli bir kadına dönüşmüştüm. Eşimle dört yıldır beraberdik ve pek de çocuk sahibi olmaktan bahsettiğimizi hatırlamıyorum. Haydi artık bizim de bir bebeğimiz olsa mı diye sorduğumuz ayda hamile kaldım ve 2001 aralık ayının 12'sinde, Derin sabah saatlerinde geldi. Benim anne-babamın ilk torunu, babaannesinin de 2. torunuydu ve ailede o sırada hiç bebek yoktu. Eşimin babasını 1.5 yıl kadar önce aniden kaybetmiştik ve çok değerli bir insandı. Olağanüstü bir aile büyüğüydü. O bizimle değil ancak umarım başka bir alemde mutluluğumuza ortak oldu diye düşünmek istedim hep...Kızım doğduğunda aslında doğurttuğum hiçbir bebeği evime götürmediğim için çokça da acemiydim. Tek tecrübem 14 yaşımdayken doğan kardeşimin büyümesinde ablam, babam ve benim, annemin yanısıra çok emek sarfetmemizdi. Annem ve babam öğretmendir. Yarımşar gün çalışırlardı ve kardeşim Görkem’e "vardiyalı" bakardık. Babamla ben bu konuda ekip ortağıydık. Tabii aslından o yıllardan Derin’in doğumuna kadar, bebeklerin bakım konforu konusunda çok yol alınmış ve itiraf ediyorum ki annelik epey kolaylaşmıştı. İlk 15 gün kendimi oldukça beceriksiz, şaşkın, anlamsız eforlar sarfedip pek de işe yaramayan sonuçlar çıkaran annelik formatında  buldum. Sonrasında Derin’in babasının da büyük emeği ve yardımı ile bakım işleri çabucak yoluna girdi. Kızımız hep çok uyumlu ve şeker, sakin, yemek yemeyi ve düzenli uyumayı çok seven, pek fazla yemek ayırmayan, komik, eğlenceli bir bebek ve sonrasında da böyle bir çocuk oldu. Bizi her zaman evladından yana yüzü gülen bir anne-baba olduk. Derin 3 yaşında iken yollarımızı ayırdığımızda ve sonrasında da, süreçten üçümüzün de mümkün olduğunca sağlıklı çıkabilmemiz ve elbette öncelikle kızımızın yaşamı, ruhsal dengesi ve düzeni ile ilgili elimizden gelen herşeyi ama her şeyi yaptık.Anne olma meselesinde çok mütevazı olamayacağım. Hayatta çok doğru, biraz doğru, çok yanlış, biraz yanlış, eksik, gerekli- gereksiz birçok şey yapmış olabilirim. Her şey, hepsi insana ait, yaşama ait anlardı. Her düştüğümde, dizlerim yara bere içinde kaldığı her anda, her çaresizlik zamanında hızla ayağa kalktım. Anladım ki keyiflerim, bana gelen güzellikler. Aslında andan ibaret olan ama bizim kocaman sandığımız hayat, hep çok güzeldi. Kızım ise bunların çok üzerinde, çok ötesinde bir yerde, kalbimin ta içinde, beynimin ücra köşelerinde, görmeyen gözümü açan, duymadığım sesleri farkettiren olağanüstü bir yaratıcılık getiren bir ilhamdı. Hayatta en iyi başardığım şey iyi bir anne olmak oldu ve hala, sürekli, her an, her gün ondan yeni bir şey öğreniyorum. En önemlisi senelerdir söylemekten bıkmadığım bir sözü size de tekrarlayacağım; ben Derin’in annesi olmayı çok ama çok sevdim... Biliyorum ki bu denklem herzaman böyle işleyemeyebiliyor ve çocuk sahibi olmanın kocaman sorumluluğu bizimle ilgili olduğu kadar onlara düşen pay ile de şekilleniyor. 15 yaşında olmasına rağmen hala daha yolun çok başındayız ve sayısız patika ile dolu maceralı, endişeli, eğlenceli, heyecanlı ve bir yanı ile hala  korktuğum bilinmez geleceğin ne getireceğini çok merak ediyorum.   Artık uzun yıllardır hepsi dostum, arkadaşım, can yoldaşım hastalarımla sohbet ederken, annelikle ilgili pek çok şey paylaşıyoruz. İnanın herkesin deneyimi birbirinden o kadar farklı ki... Ayrı ailelerde büyümüş onlarca insanın, kendi kişiliği ile doğan bebeklerini yetişkin bir insan haline getirme yolculuklarını izliyorum ve hepsinden çok etkileniyorum. Olması gereken ve tam tersi çok da doğru olmadığını düşündüğüm pek çok şey karşıma çıkıyor. Ancak günün sonunda görüyorum ki doğru dediğimiz kavram sadece bizim doğrumuz, bizim yolumuz, bizim kazancımız, bizim hatamız, bizim başarı ya da başarısızlığımız... Ancak bu çeşitlilik içinde öğreniyoruz ve olabilecek en mutlu ilişki biçimini oluşturmaya çalışıyoruz. Belki de burada en büyük kolaylık;  onlara kendi kararlarını veren bir birey olarak davranıp, hata yaparak büyümelerine izin vermekten geçiyor. Aranızda "büyükler bize çok etti nasihat etti, nasihatlerden çok şey öğrendik" diyenler de olabilir. Ancak çoğumuz nasihatten değil şahit olduğumuz davranış biçimlerinden öğrendik. Şimdi artık yetişkin olmaya çok yaklaşmış olan kızımla da onun kararlarına ve seçimlerinde saygılı davranmak, onun için tehlikeli olmayacağına emin olduğum konularda hata yapmasına izin vermek ilişkimize çok iyi geliyor. Elbette çocuk aslında doğru kısıtlamalara ve adil otoriteye ihtiyaç duyuyor. Bu hassas meselede iyi bir harmanlama yapmak ve anne- baba olarak aynı dilde konuşmak özgüveni doğru şekillenmiş ve yaşadıklarından doğru payı çıkarmış yetişkinler olmasını, mutlaka sağlayacaktır. Anneliğimin mesleğime kattığı güzellikleri başka bir paylaşıma bırakacağım, paylaşacak çok şey var zira.. Kocaman sevgilerimle...

Tüp bebek yaptığım her çiftte yıllardır baba adayları ile ilgili farklı gözlemlerim oldu. Bunları yazalım bakalım derken ‘’acaba neler yazılmış’’ merakımı yenemeyip google araması yaptım. Epeyce kopyala yapıştır blog ve çokça da ezici tavsiye var babalara, belki de çoğu da haklıdır… Ancak bu sürece sadece kısıtlı bir zaman aralığı ile değil, daha büyük bir bakış açısı ile yaklaşmak gerektiğini düşünüyorum.Çocuk sahibi olmak için uzun zamandır uğraşan, çok sayıda tetkik yaptırmış ve belki de bir yığın tedavi aşamasından geçmiş bir çiftle karşılaştığımda ilk hissettiğim şey yorgun bir çiftle konuşuyor olduğumu sürekli hatırlamak oluyor. Bazen tetkiklerin başında oluyorlar, bazen de gebelik elde edilemeyen tedaviler sonrasında geliyorlar. Ancak esas tema hep aynı: ümit ve güven arıyorlar, dürüstlük istiyorlar, bazen kendi gerçekleri konusunda çok dürüstler, bazen de beklentileri gerçek durumları ile örtüşmüyor. Tedavi yöntemleri, bu yöntemlerin başarı oranları, çift olarak kendi durumlarına özel başarı oranı, hangi laboratuvarla çalıştığım, benimle her noktada beraber hareket edip edemeyecekleri, bana kolay ulaşıp ulaşamayacakları dahil çok sayıda konuyu paylaşıyoruz. Genelde hem kadın, hem de erkek danışan çokça soru soruyor, ancak kadınlar çoğunlukla sürece daha hakim gibi görünüyorlar, ancak kararları beraber veriyorlar. Çok ender olarak yönetimi, takibi ve kararları tamamen eşlerinin ellerine bırakıyorlar. Bazen de o kadar gergin ya da o kadar yorgun ve ümitsiz olabiliyorlarki, iletişim kurmaktan karar vermeye kadar olan yol çok uzayabiliyor.Hayatta kural hep aynı: Doğru iletişimin açmayacağı kapı, çözemeyeceği mesele yok… Sakin ve sabırlı biçimde birbirimizi anlamamız önce konuyu doğru algılayıp sonra da yolumuzu doğru çizmemizi sağlıyor.Burada anne ya da baba adayı olmak arasında büyük farklar var elbette… Tedavide kadına düşen görev epeyce fazla görünüyor. Yumurtlama indüksiyonunda kullanılan ilaçlar, bu ilaçların yarattığı doğal yan etkiler ve hayatımıza etkileri, düzenli ultrasonografi takibine gelmek, tedavideki küçük değişikliklere uyum sağlamak, ilacı yanlış yapma korkusu, yumurta gelişmeyecek korkusu, iyi kalitede embriyo oluşmayacak korkusu derken kadın epeyce hırpalanıyor.Gelelim baba adaylarına…Burada öncelikle belirtmem gereken bir gerçek var; hiç feminist değilim ve kadınlarla erkeklerin beraberken tek başına olduklarından çok daha fazla bir değer ifade ettiğine inanıyorum."Biz birlikte çok güzeliz" olgusuna da bayılıyorum. Konuya anne ve babayı ayrıştırarak yaklaşmanın ya da bir tarafa daha yakın olmanın da çok empatik olmadığı kanısındayım.Baba adayına düşen rol biraz değişken olabiliyor. Çocuk sahibi olamamak eğer azoospermia denilen durum ise ve boşalma sonrası hiç sperm elde edilememiş ise ve dolayısıyla sperm elde edilmesi için testis biopsisi yapılacaksa baba adayına epeyce iş düşüyor. Anestezi altında testisten ince kesitte doku alınıp sperm aranıyor. Zaten sperm yokluğu gibi çok zor bir tıbbi tanının sosyal ve psikolojik yük altındaki bir adama yüklenmesi stresli ve sonrası biraz ağrılı bir iş… Bunun dışında azalmış yumutalık rezervi, yumurtlama sorunları, tüplerde tıkanıklık ya da endometriosisi gibi durumlarda ise baba adayı yumurta toplandığı gün sadece sperm veriyor.Mesele kimin daha az ya da çok yorulduğu, kimin en çok yıprandığı, ya da en çok acıyı ve hüznü kimin yaşadığı değildir. Eğer evlilik birliğinin aslı, sevinçte hüzünde yanyana olabilmekse "biz birlikte güzeliz". Düşersek birlike kalkarız, çaresizliğimizi en iyi hayat arkadaşımızın omzunda ağlayarak anlatabiliriz, eğer acı çekiyorsak da, paylaşarak azaltırız.Hormon kullanımının yarattığı yan etkiler altında çaresizlik, bilinmezin yarattığı endişe, başarısızlık korkusu yaşayan kadının ailesi ve eşi en büyük desteğidir. ‘’Erkekler ağlamaz’’ diye büyütülen ve çoğu derdini paylaşamayan eşlerimizin de en büyük destekçisi kadınlarıdır. Her ilişki bu kadar bütün, samimi, sevgi dolu ve hatta sağlam olmayabilir. Bu evliliklerde de tüp bebek sürecinde karşılıklı pozitif destek beklemek ancak çiftin vicdanına kalmıştır. İlişkilerinde kurabilecekleri iletişimin sınırlarını doğru tayin edebilen çiftlerin, bu süreçte birbirleri ile ilgili sosyal beklentilerinin, gerçekleri ile uyumlu olması gerektiğini düşünüyorum. Ancak yine de belki daha iyi bir iletişimin kapılarını bu naif dönem açabilir ve umarım buradan beklenenin ötesinde bir evlilik dayanışması çıkar ümidimi hep koruyorum. Çünkü aile ya da doktorunuz tavsiye etti diye eşinize iyi davranmanız sadece bir anlık yanılsamadan ibaret olacaktır. Evlilik kurumunun dünyanın en büyük gönüllü organizasyonu olduğunu hatırlarsak bu kurumu güzel ve huzurlu yaşamanın anahtarını da yine kendimizde bulacağız. "Ben" ya da "sen" değil, biz olmanın tadına vardığımızda…Günün sonunda biz hep burada, hep sizin yanınızdayız…Ümidinizi birlikte ve mutlulukla yaşamak dileği ile…

Tüp bebek tedavisinde psikolojinin etkisi nereye kadar...Çabucak söyleyeyim: Sonuna kadar...Biz hastalarımızla tedavi biçimlerini, kullanılan ilaçların nasıl etki ettiğini, nasıl ve ne doz uygulanacağını, ne sıklıkla kontrole geleceklerini, yumurta toplanması, embriyo transferi aşamalarını anlatırken sınırlarımızı çok net çiziyoruz. Çiftin bütün detayları göz önünde tutularak ince detaylar içeren KANITA DAYALI TIP prensiplerini temel alarak, kararlar veriyoruz ve bunları hastalarımızla doğrudan paylaşıyoruz. O kadar çok detay ve kişisel farklılık var ki, zaman zaman bunların harmanlanıp doğru karar noktasına ulaşması oldukça zaman alıcı oluyor. Özellikle tekrarlayan tüp bebek tedavi başarısızlığı yaşayan çiftlerde yeni testler ve tekrar değerlendirmeler gerekebiliyor. Zaman zaman bu yolculuk sırasında yorulmak, sıkılmak, kaygı duymak, ümitsiz ve çaresiz hissetmek tamamen insana özgü ve tamamen çok doğal… Sadece bu duyguların size özel durum ve tanıda, bu tanıya yaklaşım ve çözüm sürecinde ne kadar gerçekçi olduğunu tekrar tekrar düşünmek gerekiyor. Öyle zorluklar var ki gerçekten bu duyguların tümüyle haklı olduğunu söyleyebiliriz, öyle kolay çözüme gidecek durumlar var ki kendimizi yıprattığımızla kalırız.Burada sizin ve eşinizin ne hissettiğini, zaman zaman zorlu olabilen bu yolculuğa nasıl baktığınızı, karşılaştığınız zorluklarla başetme biçiminizi karşılıklı paylaşmak gerektiğini düşünüyorum. Aksi halde ortada bir iletişim sorununun varlığını kabul etmek gerekiyor. Durumunuzu ve yapmanız gerekenleri, tedavi adımlarını doğru algılayabilmeniz için bakış açınızın olumlu olması ve böyle kalması gerekiyor. Bunu sağlayabilmek için de daima çalışan tek mekanizma; iletişim sanatıdır. Duygu durumumuz; hormonlarımızın doğru salınmasını ve dolayısıyla tedavi cevabımızı etkileyebiliyor. Aynı biçimde yine duyduklarımızı nasıl algıladığımız da duygu durumumuzla yakından ilişkili olarak değişiyor. Size söylenen detayları negatif ya da pozitif algılayabilirsiniz. Sadece söylendiği biçimde, doğru algılayabilmek için de adil, meraklı,mantıklı ve olumlu bir düşünce biçimi gereklidir.Burada elbette çok az yumurta sayısı, çok kötü yumurta kalitesi, hiç yumurta elde edilememesi, keza erkekte yetersiz sayı ve kalitede ya da hiç sperm bulunamaması durumunda sizin psikolojik durumunuzun bunlara yol açtığı ya da tedaviyi olumsuz etkilediğini söyleyemeyiz. Psikolojik durumun hücreleri yoktan var etmesi ya da varolan hücreleri yok etmesi gibi bir iddianın mantıklı olmayacağı açıktır. Ancak gebe kalamamanın bu gibi ağır nedenleri yanında; genetik, geçirilmiş cerrahi  ya da sistemik hastalıklar, enfeksiyonlar, geçirilmiş kemoterapi, radyoterapi gibi çok sayıda nedeninin yanısıra açıklayamadığımız pek çok nedeni vardır. Nedenini bildiğimiz her durumu tedavi etmeye uğraşırken sizin ruhsal bütünlüğünüzün korunması tedavi seyrindeki belki de en önemli detaydır. Tedavinin zorlu olduğu durumlarda da eldeki hücreleri en doğru tedavi için kullanırken sizin inançla ve hevesle, biraz da olumlu ruh halinizi inatla korumanızı isteriz. Unutmayın ki siz tüp bebek ekibinin dışında değilsiniz, aksine bu ekibin en önemli parçası sizsiniz. Ümidinize ulaşmak için sizin için uğraşan insanlara en büyük desteğiniz duygusal olarak ekibin yanında olmaktır. İyilik bulaşıcıdır ve herkesi hızla içine çeken bir duygudur aslında... Yapıcı, olumlu, anlayışlı,ümitli bir ruh hali varsa bu herkesin kocaman bir gülümseme ile sürecin içinde kalmasını sağlayacak ve sizi başarıya giden yolda her zaman şanslı kılacaktır.Biz ekip olarak imkansızı başardığımız her çiftte bu vazgeçmeyen, inatçı biçimde pozitif ve herkesin birbirini yukarıya taşıdığı duygu durumunun bir parçası olduk. Seçimlerimizin bütün yaşamımızı etkilediğini hepimiz biliyoruz, çizginin neresinde kalacağımıza ya da ne zaman yön değiştireceğimize kendimiz karar veriyoruz. Ümidinizin gerçek olması dileğiyle...

TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE KULLANDIĞIMIZ İLAÇLAR HAKKINDA EN ÇOK MERAK ETTİKLERİNİZ…Herkese aynı ilaçlar mı kullanılıyor?Tüp bebek tedavisine başlamadan önce hakkınızda yapılan bütün değerlendirmeler göz önünde tutularak ilaç seçimi yapılıyor ve hormon içerikleri ile sizin ihtiyaçlarınız karşılaştırılıyor. Yumurtalık rezerviniz, yaşınız, kilonuz ve hormon değerleriniz ilaç seçimine karar vermemizi sağlıyor. Varsa önceden uygulanan tüp bebek denemelerinde kullanılan ilaçların bilinmesi de ilaç seçimine destek oluyor. Tüp bebek tedavilerinde standart uygulamalar değil ‘’kişiye özel’’ uygulamaların başarılı olduğunu unutmamak gerekiyor.İlaçları hangi dozda yapacağım?Bu sorunun cevabı da standart doz olmadığı biçiminde olacaktır. Yaşınız, yumurta rezerviniz, hormon değerleriniz ve vücut kitle indeksiniz doz kararınızı vermemizi sağlıyor. Yine varsa, önceki tüp bebek denemelerinizde kullanılan ilaç dozları da tedaviye büyük ışık tutuyor. İlaç dozları belirlenirken sizden hiperstimülasyon sendromu riskine girmeden mümkün olduğunca çok yumurta elde etmeye çalışıyoruz.İlaçları doğru yaptığımdan nasıl emin olabilirim? Uygulama ya da  doz hatası yaparsam ne olur?Yumurtalarınızı oluşturmak ve geliştirmek için size verdiğimiz ilaçlar için eğitim hemşireleri size çok iyi bir danışma veriyorlar. Bu destek kendi başınıza yaptığınız bütün uygulamalarda hata payını en aza indirir. Küçük çaplı uygulama ve doz hatalarında mutlaka hemşirenizi ya da doktorunuzu arayın. Çoğunlukla tedavi sürecinizi etkilemeden bir çözüm bulunur. Yumurta çatlatma ilacı olarak anılan son ilacınızın saati ve uygulaması hataya izin vermez. İlaçlarınızı kendiniz uygulamak istemezseniz herhangi bir sağlık kuruluşundan ya da tedavi aldığınız merkezden destek alabilirsiniz. Tüp bebek tedavisi uyguladığım hastaların genel olarak ilaçlarını kendilerinin uyguladığını ve hata payının oldukça düşük olduğunu görüyorum. İletişimi aksatmamak ve karşılıklı yardım almak sizin en büyük desteğiniz olacak.Tüp bebek tedavisi sırasında neden birden fazla ilaç kullanılıyor?Tedaviniz sırasında kullanılan bütün ilaçların kullanım amaçları farklı. Yumurtalarınızı hareketlendirip geliştirmek için verdiğimiz ilaçlar yumurtalarınızı büyütürler. Takip sırasında henüz yeterli olgunluk düzeyine ulaşmadan yumurtalarınız çatlayabilir. Bu olasılığı yok edebilmek amacı ile uzun ve antagonist protokollerde farklı ilaçlar ekleyerek önlem alırız. Yumurtalarınız yeterli büyüklüğe ulaştığında da yumurta çatlatma ilacı olarak bildiğiniz ilacı uygular ve 36 saat sonra yumurtalarınızı toplarız.Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçlar kanser yapar mı?Yapılan araştırmalarda tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçların kadında meme, yumurtalık ve rahim kanserinde herhangi bir artışa neden olduğu gösterilmedi. Her ne olursa olsun hormon tedavisi alan her kadının, meme ve jinekolojik kontrollerini aksatmaması gerekir. Burada rutin meme ve jinekolojik kontrolün ötesinde bir uygulama önermiyoruz. Hekiminiz size ve aile öykünüze uygun bir takip zamanı belirleyecek.Embriyo transferinden sonra da ilaç uygulamaları devam eder mi?Embriyo transferi yapıldıktan sonra artık işiniz oldukça kolaylaşmış oluyor. Progesteron ve östrojen hormonlarını, embriyonun rahim içi dokuya tutunabilmesi amacı ile yaparız. Bu uygulamalar için vajinal ve oral yolu kullanmak yeterli. Progesteron preparatlarının enjeksiyon uygulamaları mevcut olsa da vajinal kullanıma bir üstünlüğü olmadığı ve ağrılı uygulamalar olduğu için ben kendi uygulamalarımda tercih etmiyorum. Ancak özel koşullarda uygulama yolları değişebilir.Tüp bebek tedavisi sırasında kullanılan ilaçlar nedeniyle kilo alır mıyım?En can alıcı soruyu en sona sakladım. :)  Bu konuda, sanırım hekimlerle hastalar arasında bir kaos yaşanıyor. Hekimler ilaçların asla kilo aldırmadığını söylüyor, hastalar da illa kilo alındığı konusunda ısrar ediyorlar. Bence bu sorunun cevabı doğrudan kişiye özel olmalı… Biz aslında kendi bedenimizi çok iyi tanıyoruz. Kolay kilo almaya ve ödeme müsait olan, özellikle orta hatta bel, karın ve kalça yağlanması yoğun olan kadınların bu konuda daha çok sıkıntı çektiğini görüyorum. Her zaman dikkat etmemiz gereken beslenme kontrolü, tuz kısıtlaması ve yürüyüş yapmak bu dönemde çok önemli hale geliyor. Yumurtalar iyice büyümeye başladığında, yumurta toplama sırasında ve embriyo transferinden sonra ağır egzersizlere izin vermesek de yürüyüş yapmak her zaman serbest ve her zaman önerilen bir aktivite. Bu koşulları sağlayan hastalarımda bu konuda bir yakınma duymadığımı söylemeliyim.

Size ve eşinize ait tetkikler sonuçlanıp hekiminizle karşılıklı görüştükten sonra tüp bebek kararı verilmiş ise uygulanacak tedavi biçimine karar verilir. Her hastada aynı protokolün uygulanması mümkün olmadığı gibi uygun da değildir. Tüp bebek tedavilerinin esası ‘’kişiselleştirilmiş tedavi’’ kavramına bağlıdır ve bu kavram tedavi başarısının mimarıdır. Gebeliğe ulaşılamamış tüp bebek denemelerindeki tedavi ve ilaç uygulamalarının gözden geçirilmesi ve farklı protokollerin uygulanması da daha iyi sonuç alabilmemizi sağlayabilir. Ne yazık ki doğru protokollerin uygulanması da her zaman istenilen sonuca ulaşmayı sağlayamaz. Bu durumda tıbbi öykünüzü iyi anlamak, daha iyi bir tedavi protokolü için bize fırsat verebilir. Yumurtalıkların önceden bastırılması endometriosis vakalarında daha iyi sonuç verirken, yumurtalık rezervi azlığında, elde edilen yumurta sayısını kısıtlayabilir, ya da daha fazla doz ilaca ihtiyaç doğurabilir. Polikistik over gibi aşırı yumurta oluşabilecek vakalarda da hiperstimülasyon sendromu için önlem alınacak protokoller seçmek daha uygun olacaktır.Bu ve benzeri çok sayıda değişkenle size uygun tedavi biçimini seçmek mümkündür. Egemen Koyuncuhttp://egemenkoyuncu.com/Facebook    Instagram  

Öncelikle, ne zaman bebek sahibi olamadığımız konusunda endişelenmeliyiz? Üretken çağdaki çiftlerin yüzde 15’inde çocuk sahibi olamama sorunu ile karşılaşırız. İnfertilite (hiç sevmediğim tanımıyla “kısırlık”) süresine, kadın yaşı ile karar veririz. 35 yaş altındaki kadında bir yıl, 35 yaş üstünde kadında ise altı ay gebelik sağlanamayan çiftlerin artık değerlendirilmesi gerekir.Çiftle ilk karşılaştığımızda ayrıntılı bir öykü alırız ve ardından jinekolojik muayene ile kadına ait bulguları netleştirmeye başlarız. Ancak bu danışmadan sonra, verilerin tamamlanabilmesi için erkekte spermiogram, kadında ise hormon tahlilleri ve ilaçlı rahim filminin görülmesi gerekir. Testleri tamamladıktan sonra, mutlaka tekrar karşılıklı oturup tedavi yapmak gerekip gerekmediğini ve hangi uygulamaların çifte uygun olacağını, bu seçimlerin başarı oranlarını konuşuruz. Tedavi kararı verirken lütfen hekiminizle sizin yaşamınıza özel ve tedaviyi etkileyebilecek ayrıntıları paylaşın. Zira, sizin tedaviye uyumunuz başarının seyrini etkileyen en büyük faktördür. Birçok çiftte hemen tüp bebek kararı vermiyoruz. Açıklanamayan infertilite, sınırda erkek faktörü, yumurtlama sorunları ve sınırda azalmış yumurtalık rezervi vakalarının birçoğunda öncelikle aşılama öneriyoruz. Kadında her iki tüpün tıkalı olması, ya da ağır erkek faktörü durumunda, doğrudan tüp bebek kararı veriyoruz. Kadında yumurtalık rezervinde azalma, uzun süreli infertilite varlığı ve en az 2 başarısız aşılama deneyiminde de tüp bebek tedavisine geçmek uygundur.Tüp bebek uygulamalarında tedavi için doğru zamanlamaya karar vermek hekiminizle doğru iletişimden geçiyor. Mevcut koşullarınızın sonsuz devam etmeyeceğini hep akılda tutarak ancak acele karar vermekten de kaçınarak lütfen doğru danışma alın.Özellikle kadında yumurta rezervinin yaşla hızla azaldığını ve yumurta kalitesinin de eşzamanlı olarak değiştiğini hatırda tutmak gerekiyor. Tedavi başarısının yüksek olduğu zaman dilimlerini doğru algılamak ve durumunuzu buna uygun olarak değerlendirmek uzun vadede maddi-manevi yorgunluğunuzu çok azaltacak ve ümit ettiğiniz sonuca ulaşmanızı kolaylaştıracak. Egemen Koyuncuhttp://egemenkoyuncu.com/Facebook    Instagram